Βήχας: Τι είναι, ποιες είναι οι αιτίες του
και πώς Σταματάει
και πώς Σταματάει
Γιατί φτερνιζόμαστε;
Το φτέρνισμα είναι μια ξαφνική, ακούσια εξώθηση του αέρα από τους πνεύμονες μέσω της μύτης και του στόματος1. Τις περισσότερες φορές προκαλείται από ερεθισμό του ρινικού βλεννογόνου, του ιστού που επικαλύπτει την κοιλότητα στο εσωτερικό της μύτης σας1.
Το φτέρνισμα είναι ένα προστατευτικό αντανακλαστικό1, που επιτελεί μια κρίσιμη λειτουργία. Ο βασικός σκοπός του φτερνίσματος είναι να βοηθήσει στον καθαρισμό των αεραγωγών όταν ο οργανισμός ανιχνεύσει ένα χημικό ή φυσικό ερεθιστικό παράγοντα, όπως σκόνη, γύρη ή πικάντικα τρόφιμα1,3.
Ωστόσο, δεν είναι όλες τις φορές τόσο απλό. Δυστυχώς, το φτέρνισμα αποτελεί επίσης τον πιο ισχυρό τρόπο με τον οποίο μπορούμε να μεταδώσουμε μια λοίμωξη του αναπνευστικού4. Με ένα μόνο φτέρνισμα μπορούν να παραχθούν περίπου 20.000 σταγονίδια με ιϊκό φορτίο και περίπου 100.000 μικρόβια που μπορούν να παραμείνουν στον αέρα έως ότου τα εισπνεύσει ένα άλλο άτομο4,5. Αυτό σημαίνει περίπου 6,66 φορές περισσότερα σταγονίδια σε σύγκριση με τον βήχα4.
Παρόλο που έχει αναγνωριστεί ιατρικώς από την εποχή του Ιπποκράτη (460-370 π.Χ.), εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά μυστήρια γύρω από το φτέρνισμα που πρέπει να διαλευκάνουν οι επιστήμονες1.
Για παράδειγμα, οι ακριβείς νευρώνες ή οι ακριβείς μοριακές οδοί που ευθύνονται για το φτέρνισμα εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο συνεχούς έρευνας4. Ο λόγος για τον οποίο κλείνουμε τα μάτια μας όταν φτερνιζόμαστε εξακολουθεί να παραμένει αδιευκρίνιστος3. Επιπλέον, οι μηχανισμοί πίσω από ορισμένες αιτίες του φτερνίσματος, όπως το έντονο φως, δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί1.
Τι προκαλεί το φτέρνισμα;
Οι πιο συχνές αιτίες του φτερνίσματος είναι οι εξής2:
- Αλλεργίες σε: γύρη, μούχλα, τρίχωμα, σκόνη
- Κρυολογήματα ή γρίπη
- Ερεθιστικοί παράγοντες όπως σκόνη, ατμοσφαιρική ρύπανση, ξηρός αέρας, πικάντικα τρόφιμα, ορισμένα φάρμακα ή πούδρες
Στους άλλους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν φτέρνισμα περιλαμβάνονται οι εξής1:
- Έντονο φως
- Ασαφή ψυχολογικά αίτια (σε αυτές τις περιπτώσεις το φτέρνισμα ονομάζεται «ψυχογενές»)
Πώς σταματάει ένα φτέρνισμα;
Οι μέθοδοι για να σταματήσετε ένα φτέρνισμα εξαρτώνται από την αιτία. Για παράδειγμα, εάν το φτέρνισμα οφείλεται σε κρυολόγημα ή γρίπη, τότε θα πρέπει να υποχωρήσει όταν αναρρώσετε από το κρυολόγημα.
Η ρινική καταρροή και το φτέρνισμα επίσης αποτελούν συχνά συμπτώματα αλλεργιών6. Η αποφυγή του ερεθιστικού παράγοντα που σας κάνει να φτερνίζεστε είναι ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσετε το φτέρνισμα σε αυτή την περίπτωση.
Μερικές συμβουλές για την αποφυγή ορισμένων κοινών αλλεργιογόνων ή ερεθιστικών παραγόντων είναι οι ακόλουθες2:
- Αποφυγή κατοικίδιων ζώων (ή το συχνό καθάρισμα με ηλεκτρική σκούπα) για τον περιορισμό της έκθεσης στο τρίχωμα των ζώων
- Χρήση φίλτρων αέρα για να κρατήσετε τη γύρη μακριά από τον αέρα που αναπνέετε
- Πλύσιμο των ρούχων σας σε θερμοκρασία τουλάχιστον 54°C για να απαλλαγείτε από τα ακάρεα της σκόνης
- Αποφυγή της διαμονής σε σπίτια με μούχλα
- Συχνή αντικατάσταση των φίλτρων των θερμαντικών συσκεύων/ κλιματισμού
Υπάρχουν επίσης περιορισμένα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία κάποια προϊόντα φυτικής προέλευσης, όπως το μέλι, το εκχύλισμα ντομάτας ή ένα φυτό που ονομάζεται T. cordifolia, μπορούν να βοηθήσουν να σταματήσει το φτέρνισμα που προκαλείται από αλλεργίες6,7. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθούν αυτά τα ευρήματα6,7.
Τι συμβαίνει αν σταματήσετε το φτέρνισμα;
Από την άλλη θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι παρόλο που το φτέρνισμα είναι ένα συχνό και συνηθισμένο φαινόμενο, υπάρχει πολλή δύναμη συσσωρευμένη σε ένα μόνο φτέρνισμα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι, κατά τη διάρκεια ενός φτερνίσματος, ο αέρας εξωθείται από τους πνεύμονες με ταχύτητα 150–160 km/h1,5. Όταν φτερνίζεστε, οι μύες του θώρακα, οι κοιλιακοί μύες και οι μύες του προσώπου συσπώνται ταυτόχρονα1. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μερικοί άνθρωποι μπορεί να διαπιστώσουν ότι το φτέρνισμα προκαλεί πόνο ή, σε ορισμένες πολύ σπάνιες περιπτώσεις, πιο σοβαρούς τραυματισμούς8.
Ως εκ τούτου, η προσπάθεια να σταματήσετε αυτό το ισχυρό αντανακλαστικό, είτε κλείνοντας τη μύτη είτε κλείνοντας το στόμα σας, δεν είναι καλή ιδέα5.
Ο κίνδυνος των ακόλουθων επιπλοκών είναι χαμηλός, αλλά πιθανός5:
- Απώλεια ακοής
- Βλάβη μέσου και έσω ωτός
- Ρήξη τυμπάνου
- Ίλιγγος
- Τραυματισμός του διαφράγματος
- Ρήξη ή εξασθένιση του τοιχώματος των αιμοφόρων αγγείων
Οι ειδικοί εξηγούν ότι το σταμάτημα του φτερνίσματος μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ακοής επειδή ο πεπιεσμένος αέρας που πρέπει να εξέλθει κατά τη διάρκεια ενός φτερνίσματος διοχετεύεται πίσω μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας στο μέσο αυτί5.
Συχνές Ερωτήσεις
- Στα αγγλικά, οι άνθρωποι λένε «Bless you» (Με τις υγείες σου) ή «God bless you» (Ο Θεός να σε έχει καλά).
- Στα γερμανικά, λένε «Gesundheit» (Υγεία), που είναι ένας τρόπος να ευχηθούμε σε κάποιον να είναι καλά στην υγεία του.
- Στα ιταλικά, οι άνθρωποι λένε «Salute» (Υγεία), που είναι επίσης ένας τρόπος να ευχηθούμε σε κάποιον να είναι καλά στην υγεία του.
- Στα Ινδουιστικά – οι άνθρωποι λένε «Live!» (Ζήσε) στο άτομο που φτερνίζεται και εκείνο με τη σειρά του απαντάει «With you!» (Με εσένα).
Εν συντομία, τίποτα. Οι άνθρωποι τείνουν να κλείνουν τα μάτια τους όταν φτερνίζονται, λόγω του λεγόμενου «αυτόνομου αντανακλαστικού» — δηλαδή μιας μη συνειδητής κίνησης που κάνουμε ως αντίδραση σε ένα ερέθισμα3. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τι προκαλεί αυτό το αντανακλαστικό, αλλά ορισμένοι επιστήμονες εικάζουν ότι είναι πρόκειται για προστατευτικό αντανακλαστικό, προκειμένου να προστατεύσουν τα μάτια από τους ερεθιστικούς παράγοντες που προκάλεσαν το φτέρνισμα3.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι απολύτως εφικτό να φτερνιστείτε με τα μάτια ανοιχτά χωρίς αρνητικές συνέπειες για την υγεία3. Ο πανάρχαιος μύθος ότι το φτέρνισμα με τα μάτια ανοιχτά μπορεί να κάνει τους βολβούς των ματιών να πεταχτούν έξω είναι ακριβώς αυτό — μύθος3.
Στη χειρότερη περίπτωση, η αυξημένη πίεση από το φτέρνισμα θα μπορούσε να προκαλέσει ρήξη των πλέον μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων του σώματος3. Ωστόσο, αυτό δεν είναι επικίνδυνο.
Όχι, η καρδιά μας δεν σταματάει όταν φτερνιζόμαστε9.
Όταν φτερνίζεστε, οι μύες του θώρακα, της κοιλιακής χώρας και του προσώπου συσπώνται ταυτόχρονα για να απομακρύνουν τον αέρα από τους πνεύμονές1. Όταν η πίεση του αέρα στον θώρακα αυξάνεται, επηρεάζει επίσης τη ροή του αίματος, η οποία με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει στιγμιαία αλλαγή του καρδιακού σας ρυθμού9.
Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι αυτή η σύντομη αίσθηση μπορεί να οδήγησε στην εξάπλωση του μύθου ότι η καρδιά σταματά κατά τη διάρκεια του φτερνίσματος9.
Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι έχουν ελαφρώς διαφορετικές, αλλά σχετικά παρόμοιες αντιδράσεις όταν ένα άτομο φτερνίζεται. Για παράδειγμα9:
Ιστορικά, αυτές οι καλές ευχές μπορούν όλες να αναχθούν στην κοινή δεισιδαιμονία ότι το φτέρνισμα σας εκθέτει σε κακά πνεύματα ή κίνδυνο1.
Προϊόντα
MeliaBisolvon®
Σιρόπι 2 σε 1 για Ξηρό Βήχα & Πονόλαιμο. Καταπραΰνει άμεσα.
Ενήλικες και Παιδιά 2+ ετών
- Songu M, Cingi C. Sneeze reflex: facts and fiction. Therapeutic Advances in Respiratory Disease. 2009;3(3):131-141. doi:10.1177/1753465809340571
- Sneezing, Medline, U.S. National Library of Medicine, accessed 17/11/2022, available at https://medlineplus.gov/ency/article/003060.htm
- Can you sneeze with your eyes open, press release, Newswise, accessed 17/11/2022, available at https://www.newswise.com/articles/can-you-sneeze-with-your-eyes-open
- What makes us sneeze? Press release, Washington University School of Medicine in St. Louis, accessed 17/11/2022, available at https://medicine.wustl.edu/news/what-happens-when-we-sneeze/
- Can Holding in a Sneeze Cause Hearing Damage? | UAMS Health, accessed 17/11/2022, available at https://uamshealth.com/medical-myths/can-holding-in-a-sneeze-cause-hearing-damage/
- Asha'ari ZA, Ahmad MZ, Jihan WS, Che CM, Leman I. Ingestion of honey improves the symptoms of allergic rhinitis: evidence from a randomized placebo-controlled trial in the East coast of Peninsular Malaysia. Ann Saudi Med. 2013 Sep-Oct;33(5):469-75. doi: 10.5144/0256-4947.2013.469. PMID: 24188941; PMCID: PMC6074882.
- Mainardi, T., Kapoor, S., & Bielory, L. (2009). Complementary and alternative medicine: herbs, phytochemicals and vitamins and their immunologic effects. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 123(2), 283-294.
- Bhardwaj, Himanshu MD*; Bhardwaj, Bhaskar MBBS†; Youness, Houssein A. MD*. A Painful Sneeze: Spontaneous Thoracic Lung Herniation Induced by Vigorous Sneeze. Journal of Bronchology & Interventional Pulmonology: January 2014 - Volume 21 - Issue 1 - p 61-64 doi: 10.1097/LBR.0000000000000004
- Does your heart stop when you sneeze?, U.S. Library of Congress, accessed 17/11/2022, available at https://www.loc.gov/everyday-mysteries/biology-and-human-anatomy/item/does-your-heart-stop-when-you-sneeze/
- ZOE app, “What are the symptoms of Omicron?,” accessed 17/11/2022, available at https://joinzoe.com/learn/omicron-symptoms