Πόσο διαρκεί ένα κοινό κρυολόγημα;
Γιατί βήχουμε, σύμφωνα με την επιστήμη;
Όπως επισημαίνει η Αμερικανική Πνευμονολογική Εταιρεία, ο βήχας είναι ένα προστατευτικό αντανακλαστικό και μια φυσιολογική και σημαντική λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος1,2. Είναι ο τρόπος με τον οποίον ο οργανισμός μας διώχνει τους ξένους «εισβολείς», όπως οι ρύποι, η γύρη, ο καπνός του τσιγάρου, η σκόνη και άλλοι ερεθιστικοί παράγοντες3.
Παρόλα αυτά, πίσω από έναν απλό βήχα κρύβεται μια περίπλοκη και εντυπωσιακή διαδικασία.
Ας την αναλύσουμε...
Τι συμβαίνει στον οργανισμό σας όταν βήχετε;
Ο λαιμός και οι αεραγωγοί μας έχουν σε όλος το μήκος τους υποδοχείς του βήχα. Οι αεραγωγοί επίσης καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα βλέννας (το οποίο αποτελεί ακόμη ένα προστατευτικό φράγμα στην πορεία των μικροβίων)1.
Όταν εισπνέουμε φυσικούς ή συνθετικούς/χημικούς ερεθιστικούς παράγοντες στους αεραγωγούς μας, οι υποδοχείς του βήχα τους αναγνωρίζουν1,4.
Στη συνέχεια, οι υποδοχείς του βήχα στέλνουν ένα σήμα στο «κέντρο του βήχα» στον εγκέφαλο, πυροδοτώντας το αντανακλαστικό του βήχα1,4.
Αυτό το αντανακλαστικό συνίσταται στη συντονισμένη προσπάθεια του διαφράγματος, του κοιλιακού τοιχώματος και των κοιλιακών μυών να εισπνεύσουν γρήγορα και στη συνέχεια να ωθήσουν προς τα έξω αυτούς τους ερεθιστικούς παράγοντες με ταχύτητα που φτάνει τα 80 χιλιόμετρα την ώρα1,4,5. Αυτή είναι μια πραγματικά ομαδική δουλειά.
Γιατί βήχουμε όταν είμαστε άρρωστοι;
Όταν είμαστε άρρωστοι, ο μηχανισμός που προκαλεί τον βήχα εξαρτάται από την ασθένεια που προκαλεί αυτόν καθαυτόν τον βήχα2.
Για παράδειγμα, οι πιο συχνές αιτίες οξέος βήχα (δηλαδή βραχυχρόνιου βήχα με διάρκεια 3 εβδομάδες ή λιγότερο) είναι οι εξής2:
- Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος: Αυτές προκαλούνται κυρίως από έναν ιό, όπως στην περίπτωση του κοινού κρυολογήματος ή της γρίπης.
- Οξεία βρογχίτιδα: Πρόκειται για λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος που συνήθως οφείλεται σε ιό ή βακτήριο.
Στις λοιμώξεις της αναπνευστικής οδού, οι αεραγωγοί αναπτύσσουν φλεγμονή3. Επιπλέον, η ανοσολογική απόκριση του οργανισμού, γνωστή και ως φλεγμονή, καθιστά τους αεραγωγούς υπεραντιδραστικούς σε ερεθιστικούς παράγοντες3. Αυτό, με τη σειρά του, προκαλεί τον βήχα3. Εάν σε αυτό συμπεριλάβετε την υπερβολική έκκριση βλέννας3, έχετε τον τέλειο συνδυασμό ερεθιστικών παραγόντων που είναι βέβαιο ότι θα σας κρατήσει ξύπνιους τη νύχτα.
Στην περίπτωση της COVID-19, ο ξηρός βήχας αποτελεί τυπικό σύμπτωμα6. Ο βήχας στην COVID μπορεί επίσης σε ορισμένα άτομα να είναι παραγωγικός (με παραγωγή βλέννας)12. Όπως και με άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, σε περιπτώσεις COVID ο βήχας εμφανίζεται επίσης λόγω ερεθισμού των αεραγωγών12.
Πώς άλλες κοινές αιτίες πυροδοτούν το βήχα
Άλλες κοινές αιτίες που προκαλούν βήχα περιλαμβάνουν2:
- Φλεγμονή των παραρρίνιων κόλπων (οξεία παραρρινοκολπίτιδα): Σε αυτή την περίπτωση ο βήχας προκαλείται από υπερβολική βλέννα, η οποία συσσωρεύεται λόγω φλεγμονής της επένδυσης στο εσωτερικό των παραρρίνιων κόλπων2.
- Κοκκύτης: Πρόκειται για λοίμωξη της αναπνευστικής οδού από ένα βακτήριο που ονομάζεται αιμόφιλος του κοκκύτη (Bordetella pertussis). Τα βακτήρια προσκολλώνται στους κροσσούς (μικρές δομές που μοιάζουν με τριχίδια) στο εσωτερικό των αεραγωγών, απελευθερώνοντας τοξίνες, καταστρέφοντας τους κροσσούς και προκαλώντας οίδημα και φλεγμονή των αεραγωγών8.
- Πυρετός εκ χόρτου (αλλεργική ρινίτιδα): Περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα, όπως η γύρη, η σκόνη, το τρίχωμα των κατοικίδιων και η μούχλα ερεθίζουν την επένδυση στο εσωτερικό της ρινικής κοιλότητας2,9. Αυτό οδηγεί σε υπερβολική έκκριση βλέννας2,9. Στη συνέχεια, αυτή η υπερβολική ποσότητα βλέννας προκαλεί οπισθορρινική καταρροή, η οποία ερεθίζει τον λαιμό και προκαλεί βήχα2.
- Άσθμα: Σε αυτή την πάθηση, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού αντιδρά υπερβολικά σε περιβαλλοντικούς παράγοντες2. Αυτό προκαλεί φλεγμονή και υπερβολική έκκριση βλέννας, στενεύοντας τους αεραγωγούς και εμποδίζοντας τη ροή του αέρα στους πνεύμονες2. Αυτό προκαλεί βήχα2.
- Παροξύνσεις ΧΑΠ: Στις παροξύνσεις της ΧΑΠ, ορισμένα μέρη των πνευμόνων εμφανίζουν φλεγμονή, οι αεραγωγοί στενεύουν και οι πνεύμονες δεν λειτουργούν το ίδιο καλά2. Αυτό οδηγεί στη συσσώρευση παχύρρευστης βλέννας στους μικροσκοπικούς σωληνίσκους και στους θύλακες αέρα των πνευμόνων, η οποία προκαλεί βήχα2.
- Καρδιακή ανεπάρκεια: Σε αυτή την πάθηση, η καρδιά δεν μπορεί να αντλήσει το αίμα όσο αποτελεσματικά θα έπρεπε. Αυτό οδηγεί στη συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες, ερεθίζοντάς τους και προκαλώντας βήχα2.
- Πνευμονία: Όταν προκαλείται από ιό, η πνευμονία οδηγεί σε φλεγμονή και ερεθισμό των αεραγωγών. Όταν προκαλείται από βακτήριο, η πνευμονία αυξάνει επίσης την έκκριση βλέννας και πύου, γεγονός που ερεθίζει περαιτέρω τους πνεύμονες. Αυτά προκαλούν τον βήχα στην πνευμονία2.
Πότε είναι σοβαρός ο βήχας;
Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος σπάνια προκαλούν επιπλοκές και συνήθως υποχωρούν από μόνες τους6. Ο οξύς βήχας υποχωρεί μετά από 3 εβδομάδες5. Ο βήχας που διαρκεί περισσότερο από αυτό, μεταξύ 3 και 8 εβδομάδων, θεωρείται υποξύς2,5. Στο τέλος και ο υποξύς βήχας υποχωρεί από μόνος του2.
Θα πρέπει να επισκεφτείτε γιατρό για τον βήχα σας εάν1,6:
- Έχετε επίσης πολύ υψηλό πυρετό
- Τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά, ή έχουν επιδεινωθεί
- Έχετε πόνο στον θώρακα, δύσπνοια ή καταβάλλετε προσπάθεια για να αναπνεύσετε
- ‘Έχετε επίσης πονοκεφάλους και υπνηλία
- ‘Έχετε βήχα με βλέννα που είναι κιτρινοπράσινη ή περιέχει αίμα
- Ο βήχας συνοδεύεται από συριγμό, είναι παροξυσμικός ή ακούγεται σαν «γαύγισμα»
Θα πρέπει επίσης να επισκεφτείτε γιατρό εάν:
Πώς να σταματήσω τον βήχα;
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να ανακουφίσετε τον ξηρό βήχα:
- Πιείτε ζεστά ροφήματα, κατά προτίμηση με μέλι και λεμόνι
- Πιείτε μικρές γουλιές ζεστών ροφημάτων ή νερού όταν αισθάνεστε ότι πρόκειται να βήξετε
- Καταναλώστε μια παστίλια
Για τον υγρό ή παραγωγικό βήχα, μπορείτε να δοκιμάσετε διάφορα πράγματα που βοηθούν να απαλλαγείτε από τη βλέννα, όπως να εισπνεύσετε ζεστό ατμό ή να ξαπλώσετε στο πλάι για να βοηθήσετε στην απομάκρυνση της βλέννας από τον λαιμό σας11.
Μιλήστε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας σχετικά με άλλες θεραπευτικές επιλογές, όπως μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και σιρόπια για τον βήχα.
Συχνές Ερωτήσεις
Πολλές μορφές βήχα τείνουν να επιδεινώνονται τη νύχτα10, διακόπτοντας τον πολύτιμο ύπνο μας. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν είστε ξαπλωμένοι ανάσκελα, η ενοχλητική βλέννα από τον λαιμό και τη μύτη ρέει στο πίσω μέρος του λαιμού, προκαλώντας ακόμη περισσότερο ερεθισμό10. Ο βήχας του άσθματος μπορεί επίσης να επιδεινωθεί τη νύχτα, επειδή οι αεραγωγοί είναι πιο ευαίσθητοι και ευερέθιστοι τη νύχτα10.
Ο βήχας σε δημόσιο χώρο μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε άβολα ή ότι όλοι σας κοιτούν5 και, επομένως, μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να συγκρατήσετε τον βήχα. Ωστόσο, δεν πρέπει να καταπιέζετε τον βήχα σε υπερβολικό βαθμό11. Ο βήχας είναι ένα χρήσιμο, προστατευτικό αντανακλαστικό που σας βοηθά να απαλλαγείτε από βλαβερές ουσίες και ερεθιστικούς παράγοντες. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην απομάκρυνση της βλέννας, η οποία σε βαριές περιπτώσεις βήχα, θα μπορούσε ακόμη και να δυσκολέψει την αναπνοή.
Παρόλα αυτά, εάν αισθανθείτε την ανάγκη να βήξετε δημόσια, θα πρέπει να καλύψετε το στόμα σας και να προστατεύσετε τους άλλους από τα ίδια επιβλαβή βακτήρια και τους ιούς. Φυσικά και μπορείτε να βήξετε, αλλά προστατέψτε τους άλλους από τα σταγονίδια.
Ναι, μπορούν. Η αλλεργική ρινίτιδα, ή πυρετός εκ χόρτου, είναι μια από τις συχνές αιτίες βήχα2. Στην αλλεργική ρινίτιδα, περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η γύρη, η σκόνη, το τρίχωμα των κατοικίδιων και η μούχλα, ερεθίζουν την επένδυση στο εσωτερικό της ρινικής κοιλότητας, οδηγώντας σε υπερβολική έκκριση βλέννας2,9. Αυτή προκαλεί οπισθορρινική καταρροή, η οποία ερεθίζει τον λαιμό και προκαλεί βήχα2.
Προϊόντα
MeliaBisolvon®
Σιρόπι 2 σε 1 για Ξηρό Βήχα & Πονόλαιμο. Καταπραΰνει άμεσα.
Ενήλικες και Παιδιά 2+ ετών
- Learn about cough, American Lung Association, accessed 17/11/2022, available at https://www.lung.org/lung-health-diseases/warning-signs-of-lung-disease/cough/learn-about-cough
- Sharma S, Hashmi MF, Alhajjaj MS. Cough. [Updated 2022 Aug 18]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493221/
- Murgia V, Manti S, Licari A, De Filippo M, Ciprandi G, Marseglia GL. Upper Respiratory Tract Infection-Associated Acute Cough and the Urge to Cough: New Insights for Clinical Practice. Pediatr Allergy Immunol Pulmonol. 2020 Mar;33(1):3-11. doi: 10.1089/ped.2019.1135. PMID: 33406022; PMCID: PMC7875114.
- Polverino M, Polverino F, Fasolino M, Andò F, Alfieri A, De Blasio F. Anatomy and neuro-pathophysiology of the cough reflex arc. Multidiscip Respir Med. 2012 Jun 18;7(1):5. doi: 10.1186/2049-6958-7-5. PMID: 22958367; PMCID: PMC3415124.
- On, P. C. (2022). Overview of chronic cough. The American Journal of Managed Care, 28(9 Suppl), S152-S158.
- InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Common colds: Overview. [Updated 2020 Oct 8]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279543/
- Long COVID: Cough, NHS inform, accessed 17/11/2022, available at https://www.nhsinform.scot/long-term-effects-of-covid-19-long-covid/signs-and-symptoms/long-covid-cough
- Pertussis, Causes and How It Spreads, CDC, accessed 17/11/2022, available at https://www.cdc.gov/pertussis/about/causes-transmission.html
- Wang, Y. (2005). Risk factors of allergic rhinitis: genetic or environmental?. Therapeutics and Clinical Risk Management, 1(2), 115-123. https://doi.org/10.2147/tcrm.1.2.115.62907
- Coughing - Johns Hopkins All Children's Hospital, accessed 17/11/2022, available at https://www.hopkinsallchildrens.org/Patients-Families/Health-Library/HealthDocNew/Coughing
- Relieving a cough, topic overview, Alberta Health Services, accessed 17/11/2022, available at https://myhealth.alberta.ca/Health/Pages/conditions.aspx?hwid=ug1887
- Cohen-McFarlane M, Goubran R, Knoefel F. Novel Coronavirus Cough Database: NoCoCoDa. IEEE Access. 2020. doi: 10.1109/ACCESS.2020.3018028. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8545298/